فکر کنید
هر یک از شکلهای زیر، یک تغییر شیمیایی یا فیزیکی را نشان میدهد. با توجه به آنها مشخص کنید:
الف) میخ آهنی در محلول کات کبود
ب) آزمایش کوه آتشفشان
پ) جوشیدن آب
ت) تخم مرغ در سرکه
- کدام تغییر(ها) فیزیکی و کدام تغییر(ها) شیمیاییاند؟
- چه شواهدی نشاندهنده تغییر شیمیاییاند؟
پاسخ و توضیح فکر کنید صفحه 11 علوم هشتم
این فعالیت مقایسهای به شما کمک میکند تا با بررسی شواهد، بتوانید **تغییرات فیزیکی** (بدون تغییر در ماهیت ماده) را از **تغییرات شیمیایی** (تولید ماده جدید) تشخیص دهید. 🧐
---
## ۱. دستهبندی تغییرات
| تغییر | حالت اولیه و مشاهده | نوع تغییر |
| :--- | :--- | :--- |
| **الف) میخ آهنی در محلول کات کبود** | رنگ آبی محلول کات کبود کم میشود و لایهای قرمزرنگ (مس) روی میخ و لکههای سبزرنگ (آهن سولفات) در محلول دیده میشود. | **شیمیایی** ($ ext{Fe} + \text{CuSO}_4 \longrightarrow \text{FeSO}_4 + \text{Cu}$) |
| **ب) آزمایش کوه آتشفشان** | پودر نارنجی (دیکرومات آمونیوم) میسوزد و مادهای خاکستری با حجم بسیار بیشتر و گرما و نور فراوان ایجاد میشود. | **شیمیایی** |
| **پ) جوشیدن آب** | آب مایع به بخار آب (گاز) تبدیل میشود. ماهیت شیمیایی ($ ext{H}_2\text{O}$) تغییری نمیکند. | **فیزیکی** (تغییر حالت ماده) |
| **ت) تخم مرغ در سرکه** | حباب گاز کربن دیاکسید از پوسته ($ ext{CaCO}_3$) خارج میشود و پوسته حل شده، تخم مرغ نرم میشود. | **شیمیایی** ($\text{Acid} + \text{Carbonate} \longrightarrow \text{Gas} + \dots$) |
**جمعبندی:**
* **تغییرات فیزیکی:** **جوشیدن آب**
* **تغییرات شیمیایی:** **میخ آهنی در کات کبود، آزمایش کوه آتشفشان، تخم مرغ در سرکه**
---
## ۲. شواهد نشاندهنده تغییر شیمیایی
تغییرات شیمیایی را میتوان با مشاهده شواهد زیر تشخیص داد. این شواهد نشان میدهند که یک **ماده جدید** تولید شده است:
1. **تولید گاز:** (مثلاً در آزمایش تخم مرغ در سرکه، گاز $\text{CO}_2$ تولید میشود).
2. **تغییر رنگ دائمی:** (مثلاً آبی کات کبود به سبز تغییر میکند یا رنگ میخ به قرمز مسی).
3. **تولید رسوب یا جامد جدید:** (مثلاً در آزمایش میخ آهنی، فلز مس رسوب میکند).
4. **آزاد شدن/جذب گرما و نور:** (مثلاً در آزمایش کوه آتشفشان، مقدار زیادی گرما و نور تولید میشود).
5. **تشکیل ماده با خواص متفاوت:** (مثلاً زغال با سوختن به خاکستر تبدیل میشود که خواص متفاوتی از زغال دارد). 🔥
